یونی سواپ (Uniswap) یک پروتکل صرافی غیرمتمرکز پیشرو بر بستر اتریوم است که جهت مبادله رمزارزهای ERC20 فعالیت می کند. یونی سواپ یک پلتفرمی است که به کاربران خود این امکان را می‌دهد که توکن های موردنظر خود را بطور مستقیم از کیف پول خود و بدون هیچ واسطه ای مبادله کنند.

صرافی های متمرکز و غیرمتمرکز

در صرافی‌های متمرکز، دارایی شما در اختیار سهام‌داران و مالکین صرافی قرار می‌گیرد. در این صرافی‌ها برای انتقال دارایی خود کیف پول جدیدی ایجاد می‌کنید. سپس بر روی این دارایی‌ها معاملاتی را انجام می‌دهید. در چنین شرایطی معامله شما تحت نظارت و مدیریت یک نهاد یعنی شرکتی که صرافی را راه اندازی کرده است انجام می شود.

هسته اصلی یک صرافی متمرکز دفتر سفارشات (order book) است. یعنی دفتر سفارش فهرستی از سفارش‌ها خرید و فروش همه کاربران است. سفارشاتی که روی دفتر کل ذخیره می شوند و زمانی یک معامله در این سیستم با موفقیت انجام می‌شود که یک سفارش خرید با یک سفارش فروش در سمت دیگر دفتر سفارشات با حجم و قیمت مشابه مطابقت یابد. و قیمت هر توکن توسط بالاترین پیشنهاد خرید و پایین‌ترین پیشنهاد فروش تعیین می‌شود.

 بستری برای مبادله رمز ارزها به‌صورت مستقیم و بدون واسطه یک صرافی غیرمتمرکز(Decentralized exchange) می‌باشد. در یک صرافی غیرمتمرکز کسی نمی‌تواند به دارایی کاربران دسترسی داشته باشد و معاملات بدون دخالت سازمان‌های متمرکز انجام می‌شود.

در صرافی متمرکز، شما کلید خصوصی کیف پول را ندارید و برای برداشت ارزهای دیجیتال خودتان، از صرافی می‌خواهید از طرف شما تراکنش را امضا کند. همچنین در این صرافی‌ها، معاملات در بلاک چین رمز ارز اتفاق نمی‌افتد، این صرافی با  موجودی کاربران در پایگاه داده خود را با توجه به معاملات انجام شده، تغییر می‌دهد و در واقع به آن اعتبار می دهد.

یک صرافی غیر متمرکز نمی‌تواند به دارایی های شما دسترسی داشته باشد. شما با اتصال کیف های پول خود (مانند متاماسک، والت کانکت و کوین بیس) به صرافی می توانید عملیات های موردنظر خود را در آن صرافی انجام دهید.

عملکرد صرافی غیرمتمرکز (DEX) 

صرافی‌های غیرمتمرکز روی بلاک چین‌های آزاد که قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند را دارند ساخته می‌شود. اتریوم درحال‌حاضر بزرگ‌ترین میزبان صرافی‌های غیرمتمرکز است. امکان انجام معاملات بدون واسطه و مستقیم با استفاده از بلاکچین و به‌وسیله‌ی سیستم قراردادهای هوشمند، فراهم می‌شود.

 به‌صورت نرم‌افزاری و به کمک خطوط مختلف برنامه‌نویسی قراردادهای هوشمند، معاملات را انجام می‌دهند. یکی از ویژگی‌های بسیار مهم این قراردادها، اجرای قطعی و انتقال برگشت‌ناپذیر آن‌هاست. هیچ فردی، چه فروشنده، چه خریدار و چه حتی توسعه‌دهندگان این قراردادها نمی‌توانند مانع از انجام آن‌ها شوند.

ساختار صرافی‌ غیر متمرکز کمی پیچیده‌ بنظر می رسد و ممکن است همیشه دارایی‌های مورد نظر شما را نداشته باشد. اما با رشد فناوری و علاقه به آن، این نوع صرافی‌ها به خوبی می‌توانند به یکی از اجزای اصلی در حوزه رمز ارزها شده تبدیل شوند.

تاریخچه یونی سواپ (Uniswap)

در تاریخ نوامبر ۲۰۱۸ سایت اصلی این پروژه، Uniswap.org راه‌اندازی شده است. پروتکل یونی سواپ را هایدن آدامز (Hayden Adams) بنیان‌گذاری کرده‌است. که از توسعه‌دهندگان اتریوم هم به حساب می‌رود. و طبق گفته ایشون فناوری زیربنایی را از مقاله‌ی ویتالیک بوترین (خالق اتریوم) در مورد مدل بازارگردان‌های خودکار (Automated Market Makers) گرفته است.

در یازدهمین ماه سال ۲۰۱۸ یونی سواپ فعالیتش را آغاز و در عرض کمتر از دو سال، توجه بسیاری از کاربران را جلب کرد. تیم توسعه‌دهنده Uniswap توانست یک میلیون دلار سرمایه از طریق حمایت صندوق پوشش ریسک پارادایم (Paradigm) در پنجمین ماه سال ۲۰۱۹، به دست آورد. این اتفاق، شرایط را برای انتشار نسخه دوم یونی سواپ در ششمین ماه سال ۲۰۲۰ (سیزده ماه بعد) فراهم کرد.

توکن UNI

 یونی‌سوآپ در ۲۰۲۰ اعلام کرد یک ارز دیجیتال جدید با نام UNI ایجاد می‌کند. یونی (UNI)، توکن بومی شبکه یونی سواپ است که یک توکن برای نظارت و حکمرانی در اکوسیستم یونی سواپ محسوب می‌شود. دارندگان توکن یونی UNI، در مورد پروژه‌های جدید این اکوسیستم مثل تعیین میزان کارمزد، حق رای پیدا می‌‌کنند.

مفاهیم یونی سواپ (Uniswap)

در یونی سواپ ۲ مفهموم پایه و اصلی وجود دارد:

– تبادل توکن (swap): امکان مبادله بین اتریوم و توکن‌های مختلف ERC20 به کاربران برای انجام این کار، از نرخ مبادله خاصی که مخصوص هر استخر است استفاده می‌شود. که میزان محاسبه آن با توجه به میزان اتریوم و توکن ERC20 موجود در آن استخر تعیین می‌شود.

– استخرها (Pools):  کسب درآمد تامین کنندگان نقدینگی (Liquidity Providers) از طریق تامین نقدینگی و این کار با واریز توکن در یک قرارداد هوشمند انجام می‌شود. این استخرها روش جایگزینی برای مدل سنتی دفتر سفارشات در صرافی های متمرکز محسوب می شوند و به عنوان یک روش نوآورانه و خودکار برای حل مشکل نقدینگی در صرافی های غیرمتمرکز ظهور کردند.

 استخرهای نقدینگی، یونی سواپ را پیاده سازی و مدیریت می کند. در یونی سواپ خبری از دفتر سفارش نیست و بر اساس استخر نقدینگی دیفای کار می کند.

 دیفای (Decentralized Finance) یا Defi به معنای امور مالی غیر متمرکز است و اشاره به انواع پلتفرم هایی دارد که در حوزه رمز ارزها یا بلاکچین فعالیت می کنند و هدف اصلی آنها حذف واسطه های مالی است.

استخر نقدینگی دیفای یک قرارداد هوشمند تحت پلتفرم اتریوم است که به منظور حصول اطمینان از وجود نقدینگی برای توکن های موجود در یک صرافی غیرمتمرکز نسبت به مسدود کردن آن توکن ها اقدام می کند.

یونی سواپ به عنوان یک بازار عمل می‌کند که خریداران و فروشندگان طبق عرضه و تقاضای نسبی دارایی ها بر سر قیمت توافق می کنند.

سرمایه این استخرها، توسط تامین‌کنندگان نقدینگی فراهم می‌شود. هر فردی به وسیله سپرده‌گذاری مقدار معادل دو توکن در استخر، یک تامین کننده نقدینگی شناخته خواهد شد.

 به وسیله سپرده‌گذاری تامین‌کنندگان مقدار معادل دو توکن یک بازار ایجاد می‌کنند. مثلا اتریوم / تتر (ETH-USDT) را در نظر بگیرید و برای ساده‌ترشدن محاسبات  فرض کنید که قیمت یک اتریوم برابر با هزار USDT (تتر) است. تامین کنندگان نقدینگی مقدار برابری از اتریوم و تتر را به استخر اضافه می کنند. بنابراین کسی که یک اتر سپرده گذاری می کند با کسی که هزار تتر سپرده گذاری کرده است یکسان فرض می شود.

نقدینگی کل (k)

همانطور که پیشتر اشاره کردیم، هر شخصی مانند من و شما می توانیم در یونی سواپ نقدینگی ایجاد کند و آن را به استخر نقدینگی (Liquidity Pool)اضافه نماید. استخرهای یونی‌سواپ بر مبنای این معادله است:

x * y = k

X: مقدار یک توکن در استخر نقدینگی

Y: مقدار توکن دیگر در استخر نقدینگی

K: یک مقدار ثابت

استخر نقدینگی اتریوم / تتر (ETH/USDT) را در نظر بگیرید. سهم اتریوم و تتر از استخر را به ترتیب با x و y مشخص می‌کنیم. یونی سواپ این دو مقدار را گرفته و آن‌ها را برای محاسبه نقدینگی کل، ضرب می‌کند. نتیجه را k در نظر می‌گیریم. بر اساس مبنای اصلی یونی سواپ k همیشه باید ثابت بماند، به این معنی که نقدینگی کل در استخر ثابت است. فرمول به دست آوردن نقدینگی کل استخر خیلی ساده و برابر “x * y = k” است.

(تریدرها) به طور خودکار هزینه معاملاتی افرادی که برای مبادله توکن ها از استخر استفاده می کنند در بین همه تامین کنندگان نقدینگی تقسیم می شود. به عبارتی سهم هز فرد از استخرش بر اساس تعداد توکن‌های نقدینگی در اختیار هر فرد، مشخص خواهد شد. یک فرد می‌تواند توکن‌های بیشتری را برای کسب سهم بیشتری از نقدینگی، بازخرید کند.

صرافی یونی سواپ سودی را از کارمزدهای معاملات کاربران کسب نمی‌کند. کارمزدی که کاربران می‌پردازند بین تأمین‌کنندگان نقدینگی توزیع می‌شود. آن‌ها تمام کارمزدهای ۰.۳ درصدی به‌عنوان پاداش در تراکنش‌های استخر را  دریافت می‌کنند. به عنوان نمونه اگر هزینه معاملاتی استخر USDT-ETH سه دهم درصد باشد و یکی از تامین کنندگان نقدینگی ده درصد از استخر را تامین کرده باشد، آنگاه سهم وی از هزینه معاملات به میزان ده درصد از سه دهم درصد ارزش کل همه معاملات خواهد بود.

سخن پایانی

به فضای DeFi تامین نقدینگی خودکار رونق زیادی بخشیده است و سبب ایجاد بسیاری از فرصت‌های سرمایه‌گذاری شده است و یونی سواپ یکی از بازیگران اصلی مبادلات غیر متمرکز است. شاید صرافی های غیرمتمرکز به اندازه صرافی های متمرکز کاربر پسند نباشند و حجم پایین تری از معاملات را به خود اختصاص دهند، اما از محبوب‌ترین صرافی های غیرمتمرکز صرافی یونی سواپ می‌باشد. که برخی از بزرگترین استخرهای نقدینگی را پیاده سازی و مدیریت می کند.

در حال حاضر بیش از ۵.۶۱ بیلیون دلار سرمایه درون این صرافی غیر متمرکز مسدود شده است. اگر این پروژه بتواند به همین سرعت پیش رود، افزایش این ارقام در آینده محدودیتی نخواهد داشت. رابط کاربری عالی Uniswap و امکانات کسب درآمد آن، همراه با تجربه اثبات شده این پروتکل، آن را به یکی از درخشان‌ترین سیستم‌ها در اقتصاد رمزارزها تا به امروز تبدیل کرده است.